آشنایی با افکار هربرت بلومر (متأخر)

کنش متقابل گرایی نمادی

بنیادهای نظری و مفاهیم هستی شناختی دبستان بلومر:

* قضیه اول   »»»   اعیان: جهانی که انسان در رابطه متقابل با آن است. اعم از درونی یا برونی. 

شامل: اعیان فیزیکی  »»  مثل کوه، درخت و.../ اعیان اجتماعی  »»  روابط اجتماعی، ساخت اجتماعی، طبقات، خانواده یا انسان هایی که در روابط اجتماعی و نقش های اجتماعی هستند مثل دوست، همسر، معلم، پلیس و.../ اعیان مجرد  »»  مفاهیم مجردی از قبیل آزادی، دموکراسی، نفرت، عشق و... (بلومر معتقد است نمی توان چیزی را در دنیا یافت که خارج از سه مقوله ذکر شده در بالا باشد).

* قضیه دوم  »»»   کنش اجتماعی: آنچه را که انسان می آموزد و برایش معنادار می شود در روابط متقابل اخذ می کند.

* قضیه سوم  »»» تفسیر: تفسیر خود به شیوه ای بازنگرانه از مفاهیمِ بدست آمده. 

                                                        

بلومر معتقد است جامعه بشری، گروه های اجتماعی، فرهنگ، ساخت اجتماعی یا سازمان اجتماعی و... همگی چیزی جز کنش متقابل اجتماعی نیست. وی همچنین معتقد است که ساختارسازمانی جامعه و تاریخ را « کنش متقابل نمادی انسانی »می سازد.

کنش متقابل نمادی چیست؟

عبارت است از فرایندی که هر فرد در آن با آگاهی و تفسیرگری دخالت کرده و با توجه به کنش دیگران و تفسیر خویشتن، کنش خود را آگاهانه می سازد.

خود »» انسان به دلیل تمایز وجودی اش با دیگر جانداران طبیعی است که می تواند در برابر دنیای اعیان موضع مستقل گرفته و در برابر تمام تأثیرات، کنش مستقل و مسئولانه ای را بسازد که به واسطه خود نه فقط با دیگران که با خویشتن نیز کنش متقابل نمادی انجام می دهد.

*****************************************************

اگر انسان بر اساس تفسیر و تصمیمی آگاهانه رفتار کند  »»»   کنش (مسئول رفتار خود می باشد)

اگر رفتار به طور خود به خودی و ناخودآگاه رخ دهد   »»»   کنش نانمادی (یا از خود رهایی). کنش نانمادی سبب پدیده ای به نام از خود رهایی می شود. یعنی فرد از دایره تفسیرگرایی خود رها شده و تحت تسلط و تحکم گرایشات جمعی و محیطی عمل می کند.

از خود رهایی »» پایه اعمال نانمادی / خود »» پایه اعمال نمادی

*****************************************************

بلومر معتقد است دو سازمان در وجود آدمی است: 

1- سازمان روانشناختی(تبعیت از نیروها و عوامل ادراکات درونی و تسلط Me) 

2- سازمان شخصی(تبعیت از اراده یا من و تجارب خود و کنشمندی فرد)

عمل در سطح سازمان شخصی »» کنش نمادی/ عمل در سطح سازمان روانشناختی »» کنش نانمادی(تسلیم انسان به جمع و به دنبال داشتن از خود رهایی)

*****************************************************

اکثر جامعه شناسان و روان شناسان اجتماعی شدن را مترادف جامعه پذیری و آن را منحصر به دوران کودکی و نوجوانی می دانند.

تفسیرگرایان اجتماعی شدن را جریان و فرایندی مادام العمر میدانند که از اول تا آخر زندگی ادامه دارد. همچنین تفسیرگرایان میان جامعه پذیری و اجتماعی شدن تفاوت گذاشته اند.

بلومر معتقد است جامعه پذیری یعنی فراگرفتن هنجارها در فرایند یادگیری (نه الزاماً پذیرش) اما در اجتماعی شدن فرد در ارتباط با دیگران اجتماعی می شود. پس بلومر می گوید:

جامعه پذیری »» یعنی یادگیری/ اجتماعی شدن »» یعنی انسان در ارتباط و کنش با دیگران اجتماعی می شود(همانند شدن)

عوامل اجتماعی شدن از نظر بلومر:

1- والدین و خانواده (پدر، مادر، پدربزرگ، مادربزرگ، پدرخوانده، مادرخوانده، وؤسستا شبانه روزی، پرورشگاه ها و...)

2- دیگر مهم (خویشاوندانی که در رفت و آمد می باشند: عمو، خاله و...)

3- گروه همالان (کسانی که بنا بر سلیقه ها، عادات و تعلقات شخصیتی و فکری دور هم جمع می شوند)

4- مدارس، سازمان های رسمی (معلم، شاگردانی با شخصیت خاص)

5- مجامع عمومی (پارک، شهربازی، محل هایی که مردم دور هم جمع می شوند و اوقات فراغت می گذرانند)

6- رسانه ها و ارتباط جمعی (فیلم های سینمایی، کارتون و.../ _{بیشترین تأثیر به خاطر ویژگی خاص)}

_{* اطلاعات از طریق این 6 کانال رفته و به افراد می رسد »» موجب همانندی و جا افتادن آنها در جامعه می شود »» سپس به جامعه برگشته و موجب تحکیم باورهای اساسی معانی و تفاسیر مشترک گروهی می شود.}

*****************************************************

اصطلاح کنش پیوسته:

تأکید بلومر بر مطالعه محتوای اشکال کلان اجتماعی. کنش پیوسته »» اشکال جمعی کنش که به صورت نهادها، سازمان ها و تاریخ جوامع قابل مطالعه می باشد. از کوچکترین روابط دوسویی شروع و تمام اشکال پیچیده کنش ها را در نهادها و سازمان های بزرگ در بر می گیرد.

*****************************************************

اشکال نانمادی کنش(نانمادی یا واکنش):

1- واکنش گِردگشتی »» فرایندی از تشکل روابط و کنش متقابل نمادی که به سطح عمیق اشاره معانی و تفسیر از موقعیت نمی رسد. فرد بدون هیچ تعبیر و تفسیری معانی اخذ شده از گروه یا جامعه را به دیگران منعکس می کند. (واکنش گردگشتی با مکانیسم شایعه شدت می یابد).

2- واکنش پیوسته »» در سازمان های بزرگ ساخت یا جوامع صنعتی به جای تسلط I بر کنش های افراد، هرگاه حرکات و کنش های ساختی مردم متأثر از Me یا من اجتماعی باشد کنش به تدریج به نوعی رفتار نانمادی بدل شده و ساختی مسلط، منظم، پایدار و تکراری پیدا می کند.

کنش پیوسته »» نمادی/ واکنش پیوسته »» نانمادی

*****************************************************

پویایی شناسی اجتماعی بلومر(با توجه به مطالعه تاریخ اروپا):

سه دوره تاریخی برای جوامع   »»»  1- دوره ابتدایی یا قدیم 2- دوره متوسط یا میانی 3- دوره مدرن(حرکت از سادگی »»»  به پیچیدگی)

دو قالب ساختاری: Me و I 

Me: مربوط به جوامع ابتدایی و قدیم و جوامع میانی. جوامع از نوع Me یعنی بیشتر توقعات، چشم داشت ها و انتظلرات اجتماعی و یا هنجارهای ساختی فرهنگ است که تعیین کننده می باشد. در هر دو این جوامع کنش پیوسته اغلب به شکل احتمالاً واکنش پیوسته ظهور می کند که با همشکلی، همنواختی و الگوی ماندگی همراه است. تغییر و تحول در این جوامع بسیار کم می باشد.

I: مربوط به جوامع مدرن (دوران پس از انقلاب صنعتی) می باشد. در این جوامع تحرک، نوآوری و راه های نو وجود دارد.