مرتن جزء نظریه پردازان مکتب کارکردگرایی انسجامی می باشد(ساخت گرا - کارکردگرا)
مرتن در تئوری حد وسط Middle Range Theory می گوید : در هر جامعه ای می توان خرده فرهنگ ها و گروه های کوچک اجتماعی را مشاهده نمود که برخلاف باور پارسنز و دیگر محافظه کاران، نتوانسته اند به همنوایی لازم با کل برسند و به نوعی از سیستم جدا مانده اند.
مرتن به تئوری حد وسط باور دارد که حد فاصل کل گرایی مجردگونه پارسنز و خردگرایی جامعه شناسان خردگرا قرار دارد. از مهم ترین نمونه های پدیده های اجتماعی، خرده فرهنگ های موجود در هر جامعه است که به علت عدم توافق با ایدئولوژی حاکم، اهداف و هنجارهای خاص خود را دنبال می کنند.
گروه همنوایان: کسانی که اهداف و مسیرهای رسیدن به آنها را مطابق هنجارهای حاکم بر جامعه برمی گزینند.
گروه همنوا در تئوری مرتن »»» مثل سنخ آرمانی وبر
خرده نظام ها: گروه هایی که از مسیر و اهداف مشترک جامعه تخطی کرده اند و مسیرهای متفاوت یا اهداف دیگری را برگزیده اند.
*****************************************************
نکاتی از تئوری مرتن
* دو نکته اساسی در تمامی نظریات جامعه شناسان ساخت گرا کارکردگرایی انسجامی: 1- وجود راه یا راه هایی که برای رسیدن به اهداف برگزیده می شود و مورد توافق عموم است. 2- نیازهای جمعی
* زمانی که تنها حفظ نظام و بقای سیستم دارای اهمیت باشد مسایل اخلاقی ارزش خود را از دست داده و به نوعی فدای بقای نظام می شوند. مثال: روسپی خانه ها و ساکنین آن جزء گروه های کجرو و نابهنجار تلقی می شوند، ولی چنانچه وجودشان از اشاعه فحشا و فساد به دیگر سطوح جامعه جلوگیری نماید، در واقع به حفظ انسجام و نظم جامعه کمک کرده اند و دارای کارکرد مثبت می باشند.
* اگر نتایج هر کارکردی، از قبل طراحی و پیش بینی شود »»» کارکرد آشکار (مثل کارکرد آشکار دانشجویان که فراگیری دروس دانشگاهی می باشد)
* کارکردی که قصد و نیتی قبلی برای انجام آن وجود نداشته باشد »»» کارکرد پنهان (مثلا پیوستن دانشجویان طی دوران تحصیل به گروه های خاص مذهبی یا سیاسی). کارکرد پنهان لزوماً دارای بار منفی و ضد نظام نیست.
* مرتن معتقد است که افراد در مسیر زندگی براساس اهمیتی که برای یک گروه به عنوان گروه مرجع، قائل هستند سعی می کنند که الگوهای زندگی خویش را نسبت به آن گروه بسنجند. (مثلا قرار دادن یک جناح سیاسی به عنوان گروه مرجع).
من